Większość podatników może rozliczać VAT miesięcznie lub kwartalnie (przy rozliczeniu kwartalnym podatnicy inni niż mali muszą jednak wpłacać co miesiąc zaliczki na podatek, na zasadach określonych w art. 103 ust. 2a-2g ustawy o VAT). Od tej zasady są jednak pewne wyjątki – niektórzy podatnicy muszą bowiem obowiązkowo rozliczać VAT miesięcznie. Dotyczy to podatników dokonujących dostaw towarów wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy o VAT (dalej: towarów wrażliwych – nie dotyczy np. dostawy paliwa, na warunkach wskazanych w art. 99 ust. 3b pkt 1 ustawy o VAT). Obowiązek stosowania miesięcznego rozliczenia dotyczy jednak tylko podatników, u których wartość dostaw tych towarów jest stosunkowo duża, czyli gdy miesięcznie przekracza 50.000 zł netto i przekracza 1% wartości ich sprzedaży (bez podatku). Limity te należy odnieść do wartości dostaw w poszczególnych miesiącach danego kwartału, oraz poprzedzających go czterech kwartałach. Wynika to z art. 99 ust. 3a ustawy o VAT.
Jeżeli podatnik dotychczas rozliczał VAT kwartalnie, a wartość dostaw towarów wrażliwych przekroczy ustawowe limity, prawo do takiego rozliczenia zostanie utracone i podatnik musi „przejść” na rozliczenie miesięczne. Jeżeli przekroczenie ww. limitu nastąpi:
1) w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału – rozliczenie miesięczne należy stosować począwszy od pierwszego miesiąca kwartału, w którym limity te przekroczono (w przypadku, gdy przekroczenie kwoty nastąpiło w drugim miesiącu kwartału, deklaracja za pierwszy miesiąc kwartału jest składana w terminie przewidzianym dla deklaracji za drugi miesiąc tego kwartału),
2) w trzecim miesiącu kwartału – rozliczenie miesięczne należy stosować dopiero po kwartale, w którym wartość sprzedaży przekroczyła ustawowe limity.
Przypominamy, że powyższe regulacje obowiązują od 1 października 2013 r. i zostały one wprowadzone mocą ustawy z 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1027). Co istotne – z przepisu przejściowego zawartego w art. 7 ustawy nowelizującej i uzasadnienia do ww. nowelizacji wynika, że ustalając prawo do składania deklaracji kwartalnych od 1 października 2013 r. istotna była wyłącznie wartość dostaw zrealizowana po wejściu w życie ustawy nowelizującej (tj. od 1 października 2013 r.). Wartość dostaw zrealizowanych wcześniej nie miała znaczenia.
Rozszerzenie katalogu towarów wrażliwych a utrata prawa do kwartalnego rozliczania VAT
Od 1 lipca 2015 r., mocą ustawy nowelizującej z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. poz. 605), katalog towarów wrażliwych uległ rozszerzeniu. Dodano do niego:
1) niektóre materiały eksploatacyjne do drukarek,
2) niektóre metale szlachetne oraz części biżuterii i wyrobów jubilerskich,
3) cyfrowe aparaty fotograficzne i kamery cyfrowe.
Jak już wspomniano, prawo do kwartalnego rozliczenia VAT zależy od wartości dostaw w poszczególnych miesiącach danego kwartału, oraz poprzedzających go czterech kwartałach (art. 99 ust. 3a ustawy o VAT). Niestety, w ustawie nowelizującej zabrakło podobnych regulacji, jakie były w przepisach przejściowych zwartych w ustawie z 26 lipca 2013 r. Pojawiły się zatem wątpliwości, czy przy ustalaniu prawa do kwartalnego rozliczenia VAT (od III kwartału br.) także sprzedawcy „nowych” towarów wrażliwych powinni uwzględniać wartości dostaw zrealizowanych w poszczególnych miesiącach czterech poprzednich kwartałów (tj. także za miesiące sprzed nowelizacji).
Przykład
Podatnik sprzedający wyłącznie aparaty cyfrowe rozlicza VAT kwartalnie. Wartość dostaw tych towarów w styczniu 2015 r. przekroczyła 50.000 zł netto. Od lutego br. jednak uległa znacznemu obniżeniu i w każdym miesiącu (począwszy od lutego br.) wynosi ok 20.000 zł netto.
Od 1 lipca br. aparaty cyfrowe zalicza są do towarów wrażliwych. Podatnik musi ustalić, czy może nadal rozliczać VAT kwartalnie. Czy ustalając powyższe podatnik powinien uwzględnić tylko wartość dostaw zrealizowanych od 1 lipca br. (tj. dokonaną po zmianie przepisów), czy także wartość dostaw zrealizowaną w czterech poprzednich kwartałach?
W związku z wątpliwościami, jak mają ustalać prawo do kwartalnego rozliczenia VAT sprzedawcy towarów, które dopiero od 1 lipca br. zaliczane są do towarów wrażliwych, o wyjaśnienie tej kwestii zwróciliśmy się do Ministerstwa Finansów. W odpowiedzi otrzymanej 21 lipca br. czytamy:
„(…) przy określaniu momentu utraty prawa do rozliczeń za okresy kwartalne przez podatników, którzy dokonują obrotu towarami objętymi z dniem 1 lipca 2015 r. ww. załącznikiem nr 13, należy brać pod uwagę wartości dostaw począwszy od rozliczenia za pierwszy okres rozliczenia trzeciego kwartału 2015 r. (podkreśl. red.).
Ustawa z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw, którą dodano w art. 99 ustęp 3a, zawiera również art. 7. Wyraża on zasadę niedziałania prawa wstecz.
Zgodnie z powyższą zasadą, warunek odnoszący się do czterech poprzedzających kwartałów stosuje się począwszy od rozliczenia za pierwszy okres rozliczenia czwartego kwartału 2014 r. Zasadę tę należy też więc zastosować odpowiednio do podatników dokonujących dostaw towarów objętych z dniem 1 lipca 2015 r. załącznikiem nr 13 ustawy o VAT.”
Uwzględniając powyższe, podatnik, o którym mowa w przykładzie, nadal może rozliczać VAT kwartalnie. Nie ma znaczenia, że w jednym z miesięcy czterech poprzednich kwartałów (tu: w styczniu br.) wartość sprzedaży aparatów cyfrowych („nowych” towarów wrażliwych) przekroczyła 50.000 zł netto.
Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno – Finansowych
nr 22 (885) z dnia 1.08.2015